“`html
TCMB’den Dijital Türk Lirası Üzerine Önemli Analiz
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) resmi internet sitesinde, TCMB Ödeme Sistemleri ve Finansal Teknolojiler Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Bilgehan Kürşad Öz, Bilişim Uzman Yardımcıları Mustafa Mert Aşkaroğlu ve Enes Karayel ile Danışman Ahmet Semih Tunalı tarafından hazırlanan kapsamlı bir analiz yayınlandı.
Analizde, TCMB’nin Merkez Bankası Dijital Parası (Dijital Para) ile ilgili 2020 yılında başlattığı kavram ispatı çalışmalarını detaylarıyla ele aldığına dikkat çekildi. Bu çalışmaların başarıyla tamamlanmasının ardından, Merkez Bankası Dijital Türk Lirası AR-GE Projesi’nde ilerlemeler kaydedildiği belirtiliyor.
İlk aşamada, 2022 yılında gerekli sistemlerin kurulmasına yönelik adımlar atıldığı ve aynı yıl içerisinde pilot testlerin gerçekleştirildiği aktarıldı. 2023 yılında devam eden pilot testlerle birlikte ilk fazın başarılı bir şekilde tamamlandığı ifade edildi.
TCMB’nin Aralık 2023’te açıkladığı Faz-1 Değerlendirme Raporu’nda, projenin tasarımına dair detayların kamu ile paylaşıldığı vurgulandı. Rapor, “Faz-2 çalışmalarında, AR-GE faaliyetlerinin yanı sıra Dijital Türk Lirası’nın ekonomik, hukuki ve güvenlik boyutlarının da ele alındığını” belirten bir ifadeye sahip.
Analizde, dijital Türk Lirası’nın kullanımının finansal kapsayıcılığı artırması, yenilikçi uygulamalara zemin hazırlaması ve ödemelerdeki ayrışmayı azaltması gibi olumlu katkılar sağlayacağına değinildi.
Mevcut durumda, TCMB tarafından finansal kuruluşlar aracılığıyla vatandaşlara sunulan ödeme sistemlerinin varlığına dikkat çekilen analizde, şu hususlar belirtildi:
- Dijital para sistemi, Merkez Bankası parasının dijital olarak 7/24 dolaşımını sağlamayı hedeflemektedir.
- Finansal kapsayıcılık projede ana hedeflerden biri olarak tanımlanmamakla birlikte, dijital Türk Lirası herkesin dijital ödeme hizmetlerine erişimini artırabilir.
- Vatandaşlar, dijital para hizmetine erişimde finansal aracı kurumlara bağımlı kalmayacaklardır.
Yine analizde, dijital Türk Lirası’nın Türkiye’deki finansal teknoloji sektörü için önemli fırsatlar sunacağına ve bu nedenle dijital paranın, ülkenin finansal inovasyon altyapısında merkezî bir rol üstleneceği kaydedildi.
Ayrıca, dijital para etrafında kurulabilecek platformların, projeye yönelik hedeflerin gerçekleştirilmesine yardımcı olacağı vurgulandı. Faz-1 Değerlendirme Raporu, TCMB’nin dijital parayı her türlü dijital ticaret ve para transferinde kullanılabilecek bir değişim aracı olarak tasarladığını belirtti.
“Dijital para ve kaydi para entegrasyonu sağlanacak”
Analizde, TCMB’nin dijital Türk Lirasını anlık ödeme sistemi FAST ile uyumlu bir çözüm olarak geliştirdiğine dikkat çekildi:
“Dijital para sisteminin varlığı, parasal egemenliği destekleyerek kullanıcılar için çeşitli seçenekler sunabilir. Mevcut ödeme sistemleri üzerine inşa edilen dijital para sistemi, kullanıcıların ihtiyacına yönelik yedeklilik sağlarken mevcut sistemlere bağımlılığı azaltabilir.”
Dijital ödemelerin geliştirilmesi için hala geniş bir alan olduğu ve bu bağlamda dijital paranın, banka hesabı olmaksızın erişilebilir bir alternatif olabileceği belirtilmektedir. Bu doğrultuda, dijital Türk Lirası hesaplarının banka hesabı gerektirmeyen bir yapıda tasarlandığı ifade edilerek, kullanımda bağımsızlığın ön plana çıktığı vurgulandı.
Dijital Türk Lirası’nın benimsenmesiyle artacak olan dijital kapsayıcılığın, mevcut finansal hizmetlerin yaygınlaşması ve yeni hizmetlerin doğmasına katkıda bulunacağı öngörülüyor. Akıllı ödemeler gibi yenilikçi uygulamaların, programlanabilirlik katmanları üzerinden gelişeceği ifade edilmektedir.
“Dijital para, çevrimdışı da kullanılabilir”
Ulaşım, yiyecek ve çeşitli ödül uygulamaları gibi, dijital ödemelerin örnekleri olarak nitelendirilen analizde, dijital paranın çevrimdışı kullanım imkânı sunarak ödemelerdeki yeknesaklığı artıracağı ifade edildi. Önemli olan, kullanıcıların dijital para kullanma konusunda kendi tercihlerini özgürce belirleyebilmeleridir.
Dijital Türk Lirası’nın geliştirilmesinde, teknolojik yeniliklerin sürekli bir şekilde adaptasyonunun gerekliliğine dikkat çekiliyor. “Hesaplama gücündeki artış, dağıtık defter teknolojileri ve siber güvenlik alanındaki yeni gelişmeler, dijital Türk Lirası’nın sürdürülebilirliğinde kilit rol oynayabilir,” ifadeleriyle, AR-GE çalışmalarının devam edeceği vurgulanmakta.
“`
